Hội chứng tự ngược đãi bản thân (Self-harm): Nguyên nhân và cách chữa trị

Theo thống kê, số lượng những người mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân đang ngày càng gia tăng một cách đáng báo động. Theo đó, người bệnh sẽ có xu hướng tự hại bản thân như rạch tay, làm bản thân đau để giải tỏa những cảm xúc mệt mỏi khó chịu. Đôi khi, những hành động này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Hội chứng tự ngược đãi bản thân là gì?

Hội chứng tự ngược đãi bản thân hay có tên khác là Self – harm là một dạng rối loạn tâm thần gặp ở rất nhiều người, đặc biệt là những người trẻ phải chịu nhiều áp lực đau khổ. Theo đó, người bệnh có xu hướng tự làm hại bản thân, khiến bản thân đau đớn để giải tỏa cảm xúc. Thậm chí có những người có cảm giác “nghiện” việc ngược đã bản thân này và không còn cảm thấy đau đớn khi thực hiện những hành vi này.

Bệnh thường xuất hiện nhiều ở nhóm trẻ vị thành niên và có thể kéo dài đến cả giai đoạn trưởng thành nếu các vấn đề về tâm lý vẫn không được giải quyết. Những hành vi gây ngược đại bản thân bắt đầu bằng những việc như bứt tóc, cào cấu bản thân, sau đó dần tăng lên mức độ như dùng dao lam rạch tay, rạch chân hoặc nặng nề hơn nữa khi các cảm giác hưng phấn tăng dần.

Bên cạnh các hành động ngược đãi làm tổn thương bản thân, người bệnh cũng gặp các vấn đề tâm lý khác như stress, mất ngủ, nóng giận, rối loạn lo âu hay nặng hơn là trầm cảm. Đến một thời điểm nào đó, khi các hành động khiến bản thân đau đớn không còn giúp họ giải tỏa áp lực thì rất có thể người bệnh sẽ nghĩ đến tự tử và cái chết.

Nguyên nhân mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân (Self – harm)

Áp lực, cô đơn, stress kéo dài, những mong muốn không được thực hiện khiến người bệnh luôn cảm thấy bức bối trong lòng. Vì vậy việc tự làm hại bản thân có thể khiến họ làm giảm được căng thẳng. Họ không hề cảm thấy đau đớn khi rạch lên tay mà ngược lại còn vô cùng thích thú và phấn khích. Khi các vết nhỏ không còn đủ “đô” để làm vui thì các vết lớn hơn, sâu hơn, ở những vị trí nguy hiểm cũng dần xuất hiện.

Bên cạnh đó, việc tự làm hại bản thân đôi khi còn nhằm mục đích gây sự chú ý với người khác và khẳng định chính mình. Chẳng hạn với những đứa trẻ có cha mẹ quá bận rộn, chúng rạch tay ở những nơi dễ thấy để cha mẹ quan tâm nhiều hơn. Nhưng đôi khi cũng làm phản tác dụng khiến những mong muốn trong lòng không được đáp ứng và càng có mong muốn ngược đãi chính mình.

Hiện nay, hội chứng Self – harm đang có xu hướng gặp nhiều ở nhóm trẻ vị thành niên do trong độ tuổi này, trẻ thường bị cha mẹ, nhà trường kiểm soát chặt chẽ, đặt những áp lực học tập và thành tích lên cao. Trẻ thường có cảm giác bị gò bó, cô đơn, bị kiểm soát, những niềm vui thích đam mê cũng không được thực hiện. Hoặc những người có chướng ngại về tâm lý thủa nhỏ cũng rất dễ có những dị dạng trong tâm lý và tự hàm hại bản thân để thấy dễ chịu hơn.

Có một thời điểm phong trào rạch tay trở nên rầm rộ hơn khi được lan truyền trên mạng, thậm chí trở thành một trào lưu. Rất nhiều bạn trẻ khi chưa có nhận thức rõ ràng, đặc biệt là trẻ vị thành niên đang trong thời gian thay đổi tâm sinh lý cũng tự thực hiện những hành vi này để chứng tỏ bản thân, ra oai với những người xung để được công nhận. Với những nguyên nhân này việc ngược đãi bản thân có thể khiến họ gây đau nhưng lại khiến họ nhận được sự chú ý, tán thưởng từ những người cùng “hội” và dần dần hình tâm lý thích thú, không còn sợ hãi.

Vì vậy thực tế không phải ai tự ngược đãi bản thân cũng bắt nguồn từ những vấn đề stress áp lực. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác bệnh, cần đưa trẻ đến những cơ sở y tế có chuyên môn về trị liệu tâm lý để được thăm khám và trị liệu phù hợp nhất.

Không dễ để phát hiện hội chứng tự ngược đãi bản thân

Bất cứ ai cũng có thể là đối tượng mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân tuy nhiên không phải ai cũng có thể phát hiện. Có những đứa trẻ dù thể hiện trạng thái ngoan hiền bên ngoài nhưng bên trong toàn những vết thương về thể xác và cả tâm hồn. Vị trí người bệnh lựa chọn có thể ở những vùng khuất như bắp tay, bắp chân, lưng, bụng và nếu không có thời gian chăm sóc con thì rất khó để phụ huynh phát hiện.

Hoặc có những người bắt đầu hội chứng bằng các triệu chứng như bứt tóc, nhịn ăn, cào da tay. Phụ huynh có thể cho rằng đây là các triệu chứng bình thường, đến khi tình trạng rụng tóc trầm trọng hơn, da tay bong tróc hẳn cùng các dấu hiệu suy nhược thần kinh mới đưa con đi khám thì bệnh đã diễn biến sang những giai đoạn trầm trọng hơn.

Một số hành vi ngược đã bản thân như

• Bứt tóc, nhổ lông mày
• Cào da tay
• Rạch tay, chân, bụng bằng dao lao
• Nhịn ăn
• Tát vào mặt
• Đập đầu vào tường
• Đốt da bằng quẹt hay diêm
• Uống thuốc ngủ

Bế tắc trong cảm xúc và không thể chia sẻ cùng ai khiến người bệnh tự làm hại bản thân trong âm thầm và tự gây nguy hiểm cho chính bản thân. Khi không được thực hiện những hành vi này, người bệnh cảm thấy bồn chồn, dễ tức giận và cáu gắt, khả năng tập trung cũng giảm sút. Do đó, ngay khi phát hiện thấy các dấu hiệu bất thường của con cái hay bạn bè, bạn cần đến ngay các cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị sớm.

Hội chứng tự ngược đãi bản thân (Self – harm) có nguy hiểm không?

Có thể thấy rõ ràng hội chứng tự ngược đãi bản thân tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm về cả thể chất lẫn tinh thần. Việc khiến bản thân đau đớn khiến họ cảm thấy thỏa mãn cảm xúc tâm lý, tâm trạng nhẹ nhõm hơn nhưng thực tế vấn đề khúc mắc của họ vẫn còn nguyên đó không được giải quyết. Việc làm hại bản thân này khiến người bệnh sa đà vào cảm giác hưng phần đó không khác gì “thuốc phiện”, thậm chí còn nguy hiểm hơn.

Mặt khác mặc dù những người mắc chứng này không có xu hướng làm hại người khác nhưng lại rất dễ trở thành “trend”, trào lưu nhất là trong thời đại công nghệ thông tin ngày càng phát triển. Thực tế nếu tìm kiếm trên các trang mạng xã hội có không ít hội nhóm về các vấn đề này. Thậm chí có những người lợi dụng điều này để chỉ đạo người khác tự làm hại bản thân mình để thỏa mãn thú vui của họ.

Cần biết rằng không phải ai mắc chứng Self Cut cũng có ý định tự tử nhưng đôi khi mức độ làm đau bản thân ngày càng gia tăng khiến họ tử vong ngoài ý muốn. Nhất là trong độ tuổi chưa trưởng thành, nhận thức kém, ham muốn khẳng định bản thân ngày càng cao rất có thể khiến những người bệnh tự “giết” chính mình.

Hướng điều trị hội chứng tự ngược đãi bản thân

Phát hiện sớm và điều trị hội chứng này đúng cách sẽ giảm thiểu tối đa những nguy hiểm. Người bệnh nên gặp gỡ chuyên gia tâm lý trị liệu để điều trị các vấn đề tâm lý, gia tăng nhận thức bên cạnh đó gia đình cũng cần gia tăng việc thay đổi lối nuôi dạy con để làm giảm các áp lực lên trẻ nếu có liên quan đến các tác nhân này.

Nếu tình trạng bệnh chưa quá nặng, việc dùng các loại thuốc có thể chưa thực sự cần thiết mà chú trọng chủ yếu chữa lành các vấn đề tâm lý.

Trị liệu tâm lý

Đôi khi chính người bệnh cũng ý thức được việc làm hại bản thân nhưng họ không thể kiểm soát được những hành vi này vì chỉ nó mới đem đến cảm giác vui vẻ. Việc gặp gỡ nói chuyện với chuyên gia tâm lý sẽ giúp trẻ tìm ra nguyên nhân gốc rễ dẫn đến tình trạng tâm lý này, đồng thời nhận thức rõ các vấn đề mình đang phải đổi mặt và học cách giải tỏa cảm xúc tiêu cực, làm chủ hành vi, cân bằng cảm xúc của mình, chuyển những hành vi, cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực sang trạng thái tích cực và phù hợp với hoàn cảnh.

Từ đó, người lớn cũng hiểu được nguyên nhân tại sao con lại có những hành động làm hại bản thân như vậy và có hướng điều chỉnh cách quan tâm, dạy dỗ trẻ.

Hướng tới những hành động tích cực

Người mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân nên hướng tới những hành động tích cực, khiến bản thân bận rộn để không còn thời gian u buồn và tự làm bản thân đau. Chẳng hạn tham gia các môn thể thao, leo núi, đá bóng hay bơi lội để giúp nâng cao thể chất, giải tỏa áp lực tinh thần rất tốt. Những năng lượng vui vẻ tràn đầy trong các hoạt động thể thao chắc chắn sẽ có ích hơn hẳn việc rạch tay.

Ngoài ra người bệnh cũng có thể học thiền hay yoga. Đây đều là hai bộ môn giúp máu huyết lưu thông, cân bằng cảm xúc để loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực muộn phiền trong lòng. Ngay khi có cảm giác khó thở, bứt rứt muốn rạch tay, bạn hãy ngồi thiền trong khoảng 15 phút. Thả lỏng cơ thể, để tinh thần tinh tâm, hít thở nhẹ nhàng sẽ giúp thần trí dần trở về sự ổn định cân bằng.

Ngoài ra với trẻ nhỏ phụ huynh cũng có thể đưa bé đi du lịch đến những vùng đất mới để bé trải nghiệm nhiều điều thú vị hơn trong cuộc sống. Niềm vui và sự hứng khởi trong những trải nghiệm mới cũng là một liều thuốc hạnh phúc rất tốt.

Học cách hít thở

Người bệnh có thể học các bài tập hít thở giúp giảm stress căng thẳng để giải tỏa áp lực. Đặc biệt là khi không được đáp ứng mong muốn làm hại bản thân bạn hãy từ tự hít thở sâu và thở ra nhẹ nhàng, thực hiện vài lần như thế sẽ thấy tâm trạng ổn định hơn rất nhiều.

Chia sẻ nhiều hơn

Một trong những yếu tố chính khiến nhiều người bị stress chính là không chia sẻ được cảm xúc và tâm trạng. Bất kể ai cũng gặp những khó khăn tuy nhiên quan trọng là cách giải quyết thế nào. Khi những áp lực buồn tủi không được nói ra, ai cũng cảm thấy bức bối và tự làm hại chính mình.

Vì vậy mỗi người hãy học cách chia sẻ, nói ra nhiều hơn. Nhanh chóng giải quyết các mâu thuẫn xung đột, không để nó kéo dài quá lâu. Nếu cảm thấy ngại ngừng trong chia sẻ hãy tập cách viết nhật ký để nói ra hết nỗi lòng cũng giúp tâm trạng thoải mái hơn rất nhiều.

Cảm nhận tình yêu thương gia đình

Bất cứ lúc nào gia đình cũng luôn là nơi yêu thương chăm sóc bạn trở về, dù đôi khi họ có bận rộn hay nghiêm khắc nhưng mục đích vẫn là để con cái có cuộc sống tốt hơn. Nếu cảm thấy gia đình đặt nặng các áp lực hãy thẳng thắn chia sẻ để giải quyết sớm, tránh cố gắng đến quá sức chịu đựng.

Bên cạnh đó phụ huynh cũng cần tinh tế hơn trong việc nuôi dạy và chăm sóc con. Hãy dành sự quan tâm nhiều hơn dù là nhỏ nhất cũng giúp tình trạng bệnh nhỏ hơn. Đừng khiến cho con cảm giác quá nhiều áp lực, đừng nên đặt cao thành tích học tập lên trên sức khỏe của con để rồi hối hận không kịp. Hãy để cho bé không gian học tập và trải nghiệm thoải mái nhất bởi điều này sẽ giúp ích cho việc phát triển trí não hơn là cứ chăm chăm bắt bé phải học quá nhiều.

Nếu bạn không nhận được sự quan tâm từ gia đình, hãy đừng lo vì trên thế giới này sẽ còn rất nhiều người yêu thương bạn thật lòng. Luôn vui vẻ, lạc quan, chân thành, nghĩ về tương lai tươi sáng và yêu thương chính bản thân mình sẽ giúp bạn sớm tìm được những người luôn lo lắng quan tâm bạn thật lòng.

Với bất cứ độ tuổi nào cũng rất dễ mắc hội chứng tự ngược đãi bản thân, nhưng sự quan tâm yêu thương có thể dần chữa lành cả những tổn thương trên da thịt lẫn tinh thần. Với những gia đình đang có con nhỏ cần quan tâm con nhiều hơn, nói chuyện với con như những người bạn thân, chia sẻ lắng nghe những mong muốn của bé nhiều hơn sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh này.

Trị liệu hội chứng tự ngược đãi bản thân tại Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam

Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực trị liệu tâm lý tại Việt Nam trong chăm sóc sức khỏe tâm trí người Việt, chữa lành tâm bệnh bằng trị liệu tâm lý tại Việt Nam trên quy mô lớn, bài bản và chuyên nghiệp.

Các chuyên gia tâm lý trị liệu tại Trung tâm NHC Việt Nam là các chuyên gia tâm lý được đào tạo bài bản từ các Hiệp hội: NLP Hoa Kỳ, Hypnotherapy Hoa Kỳ, Time Line Therapy có bằng cấp/chứng chỉ quốc tế và trong nước. Bằng chuyên môn, kinh nghiệm, sự hiểu biết sâu rộng và sự tân tâm, các chuyên gia tâm lý trị liệu đã đồng hành cùng nhiều khách hàng có vấn đề về tâm lý, đặc biệt là ở lứa tuổi vị thành niên, trở lại cuộc sống bình thường với tư duy, suy nghĩ, hành vi và cảm xúc tích cực hơn trước.

Tùy vào tình trạng tâm lý của từng cá nhân, Trung tâm NHC Việt Nam sẽ thiết kế chương trình trị liệu phù hợp với từng khách hàng. Các chương trình trị liệu đều có cam kết rõ ràng về hiệu quả sau trị liệu và hoàn tiền nếu không hiệu quả.

Sau quá trình trị liệu, các chuyên gia tâm lý sẽ tiếp tục đồng hành cùng khàng hàng để giúp khách hàng ổn định cuộc sống mới, duy trì sức khỏe tâm trí và sự an yên, hạnh phúc trong cuộc sống.

Các chương trình trị liệu dành cho trẻ vị thành niên cũng được Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam thiết kế đặc biệt để giúp cho ba mẹ kết nối và đồng hành với trẻ một cách đúng đắn và phù hợp hơn.

Mọi thông tin chi tiết về chương trình trị liệu hội chứng tự ngược đãi bản thân, quý khách vui lòng liên hệ hotline: 096 589 8008 để được giải đáp trực tiếp hoặc đặt lịch hẹn cùng Chuyên gia tại đây.