Mối liên hệ giữa tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ

Ở một số trẻ thường có dấu hiệu biết đọc từ rất sớm, ngày từ 3- 4 tuổi mặc dù không được dạy khiến không ít người nhầm tưởng con là thần đồng, tuy nhiên trái ngược lại đây có thể là dấu hiệu của tự kỷ. Tìm hiểu về mối liên hệ giữa tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ sẽ giúp phụ huynh có cái nhìn chính xác hơn, từ đó có hướng phát hiện và phòng tránh sớm nguy cơ mắc các chứng bệnh này.

Mối liên hệ giữa tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ

Thuật ngữ hội chứng biết đọc trước tuổi được các nhà khoa học đưa vào sử dụng từ năm 1967 để mô tả những trẻ em có khả năng biết đọc từ rất sớm từ thời điểm 3- 4 tuổi hoặc thậm chí là sớm hơn cho dù không được dạ. Rất tiếc hầu hết các trạng thái này không phải là biểu hiện của thần đồng mà thường được phát hiện ở trẻ tự kỷ hay trẻ mắc một số dạng rối loạn phát triển phổ biến khác. Việc nhầm lẫn giữa “thần đồng” và tự kỷ khiến không ít trẻ ngày càng gặp các vấn đề trầm trọng hơn.

Theo các chuyên gia, việc trẻ biết đọc sớm thường là biểu hiện của sự bất thường và có thể liên quan đến hội chứng Asperger. Trước đây các bác sĩ đã xếp đây là một hội chứng rối loạn riêng biệt nhưng các nghiên cứu hiện đay đã đưa Asperger vào cùng nhóm với rối loạn phổ tự kỷ với cái tên là hội chứng tự kỷ thông thái và thuộc nhóm tự kỷ chức năng cao. Trẻ em trong nhóm này thường có tư duy cao hơn bình thường và có một số khả năng vượt trội, chẳng hạn như việc biết đọc sớm dù chưa được dạy.

Theo thống kê tỷ lệ số trẻ tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ thường gặp là khoảng 10%. Trẻ có thể đọc vanh vách các chữ trên màn hình, sách báo khiến cha mẹ ai cũng bất ngờ. Tuy nhiên phụ huynh cần biết rằng trẻ có thể tự đọc ra nhưng thực tế con lại không thể hiểu được những câu từ đó có ý nghĩa là gì. Bé cũng có thể bày tỏ niềm yêu thích sách vở nhưng nếu dạy bé học thì lại rất khó tiếp thu, bé hoàn toàn không thể hiểu giáo viên nói gì.

Mặt khác các dấu hiệu tự kỷ như mọi người vẫn biết là chậm nói, rối loạn ngôn ngữ nhưng ở những trẻ Asperger bé không chỉ biết đọc sớm mà khả năng ngôn ngữ cũng ở mức trung bình, bé vẫn có thể giao tiếp, thậm chí các nghiên cứu còn cho thấy nhóm trẻ này có IQ cao hơn cả mức trung bình. Chính do đó khi nói về mối liên hệ giữa tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ khiến nhiều phụ huynh vô cùng bất ngờ.

Tuy nhiên khả năng “thần đồng” này có thể biến mất sớm, thường là trong giai đoạn 10 tuổi nếu phụ huynh không nhanh chóng đưa con đến bệnh viện và điều trị đúng cách. Thực tế không ít trường hợp phụ huynh vì quá vui mừng khi thấy con có biểu hiện thông minh vượt trội hơn những đứa trẻ cùng trang lứa mà quên mất đi những dấu hiệu bất thường của con. Chỉ đến khi con đi học nhưng kết quả ngày càng sa sút, tách biệt với mọi người thì việc điều trị đã vô cùng khó khăn.

Các dấu hiệu liên quan đến tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ

Bên cạnh việc biết đọc sớm hay khả năng ghi nhớ tốt, trẻ thường có rất nhiều các triệu chứng bất thường mà phụ huynh hoàn toàn có thể phát hiện sớm được. Tuy nhiên thường do khả năng đặc biệt này lấn át quá nhiều nên phụ huynh và những người xung quanh thường rất chủ quan hay có thể cho rằng đó là tính cách của “thiên tài”.

Các triệu chứng của Asperger thường khá khó nhận biết, hầu hết chỉ khi đến tuổi đi học mới được phát hiện. Tuy nhiên ngay khi thấy con biết đọc sớm bất ngờ, phụ huynh nên quan sát thêm để phát hiện các vấn đề khác như

• Trẻ kém trong tương tác xã hội, ví dụ trẻ có thể đột nhiên đọc chữ hiện trên màn hình nhưng nếu được hỏi lại sẽ không nói gì, tránh né ánh mắt của cha mẹ
• Thường thích tự chơi một mình
• Có hứng thú với sách vở, đọc vanh vách, chỉ một lần đọc qua có thể nhớ hết, tuy nhiên nếu được hỏi về ý nghĩa thì không thể trả lời hoặc lặp lặp lại những nội dung vừa rồi một cách vô nghĩa
• Có thể khóc hay kích động nếu không được chơi cùng sách vở
• Học hành yếu kém, có thể viết chữ giỏi nhưng môn văn cần diễn tả lại rất tệ
• Khả năng tổng hợp và liên kết vấn đề kém
• Trẻ vẫn có thể nói chuyện được nhưng khả năng ngôn ngữ kém, không mạch lạc, lời nói ngắt quãng, không thể diễn giải được vấn đề trừ khi đọc lại các nội dung trong sách, vở
• Chỉ có thể nói được những câu ngắn nhưng thường cũng không chủ động nói trừ khi bạn khơi gợi về những vấn đề như sách vở mà bé yêu thích
• Khó khăn khi trả lời những câu hỏi tựa như ở đâu, là gì hay tại sao
• Khó khăn khi nghe hay làm theo những điều người khác chỉ bảo
• Không làm theo những điều người khác bảo do không hiểu ngôn ngữ
• Không hiểu các cử chỉ biểu cảm trên khuôn mặt cũng như không thể thể hiện cảm xúc

Trẻ được phát hiện bất thường chủ yếu vào tuổi đi học vì khả năng tiếp thu kiến thức rất yếu kém mặc dù được thầy cô quan tâm hỗ trợ. Ngoài ra trẻ cũng có xu hướng không thể kết bạn hay giao tiếp bình thường nên dễ bị cô lập. Do đó chỉ khi phụ huynh được các giáo viên thông báo trao đổi và đưa con đi khám thì mới bất ngờ.

Làm thế nào để khi trẻ mắc hội chứng tự kỷ biết đọc sớm

Hội chứng Asperger không phải là bệnh vì không có thuốc nào có thể điều trị. Tuy nhiên nếu phụ huynh phát hiện sớm các dấu hiệu tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ thì có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng phần nào, tạo cơ hội để bé phát triển tốt nhất khả năng của mình và có thể sử dụng nó để phục vụ cho cuộc sống trong tương lai.

Theo bác sĩ, thời điểm tốt nhất để điều trị tự kỷ hay hội chứng Asperger  nói chung là trong 3 năm đầu đời. Càng điều trị muộn thì việc phát triển nhận thức cho trẻ càng gặp nhiều khó khăn hơn. Gia đình cần thực sự kiên trì trong quá trình chăm sóc và dạy trẻ tự kỷ tại nhà vì bé khá khó hợp tác cũng như khả năng nhận thức, hiểu được vấn đề bị cản trở. Phụ huynh có thể tham gia các lớp học cho cha mẹ có con bị tử kỷ để phục vụ quá trình này tốt hơn.

Trẻ tự kỷ biết đọc trước tuổi thường chỉ mạnh về một lĩnh vực như đọc và ghi nhớ nên rất yếu kém các kỹ năng khác khiến bé gặp khó khăn khi hòa nhập với cuộc sống. Do đó nhiệm vụ của gia đình chính là hỗ trợ bé có thể phát triển các kỹ năng còn lại, dù không phải ở mức tốt nhất nhưng cũng phải ở mức cơ bản, chẳng hạn như khả năng giao tiếp, khả năng đọc hiểu hay các kỹ năng chăm sóc cá nhân hằng ngày.

Ngoài ra phụ huynh cũng nên đưa bé đến các cơ sở giáo dục chuyên biệt để con có thể học cách giao tiếp, hòa đồng hay các kỹ năng cá nhân cần thiết. Phối hợp thêm với các bác sĩ để bồi dưỡng tài năng cá nhân của con, từ đó có thể bù đắp sang các khiếm khuyết thiếu sót để con có thể sớm quay trở lại cuộc sống như bạn bè đồng trang lứa.

Tự kỷ và hội chứng biết đọc trước tuổi ở trẻ có thể là tài năng nhưng cũng có thể là những bất thường không hề tốt. Phụ huynh không nên chủ quan với những biểu hiện đáng ngờ của con mà cần đưa đi thăm khám để sớm phát hiện và điều trị kịp thời những bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn.