Rối loạn hành vi giấc ngủ REM (RBD): Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị

Rối loạn hành vi giấc ngủ REM bao gồm các hành vi, hành động bất thường của người bệnh thực hiện trong giai đoạn ngủ. Người bệnh có thể la hét, nói chuyện, nghiến răng, thực hiện các hành vi bạo lực như đấm, đá,..trong giấc ngủ REM.

Rối loạn hành vi giấc ngủ REM (RBD) là gì?

Rối loạn hành vi giấc ngủ REM (RBD – REM Sleep Behavior Disorder) là một giai đoạn của chu kỳ ngủ, nó thường xảy ra với thời gian từ 1,5 đến 2 tiếng trong một giấc ngủ của đêm. Trong thời gian giấc ngủ chuyển động nhanh (REM) , hầu hết các cơ của cơ thể đều sẽ rơi vào trạng thái bị tê liệt một cách tạm thời.

Tuy nhiên, ở những người bị chứng rối loạn hành vi giấc ngủ REM hiện tượng liệt cơ sẽ không xảy ra hoàn toàn hoặc không xuất hiện, do đó, người bệnh sẽ thực hiện theo giấc mơ của họ, đôi lúc xuất hiện những hành vi bạo lực hoặc mang tính chất kịch tính.

Hiện tượng bị tê liệt các cơ một cách tạm thời sẽ làm cho người bệnh RBD bị kích động về thể chất, từ đó họ sẽ chủ động về việc cử động tay chân, rời khỏi chỗ ngủ và bắt đầu thực hiện các hành vi, hành động có liên quan đến sự tỉnh táo. Đôi lúc, người bệnh cũng có thể gây ra một số tổn thương cho bản thân hoặc những người xung quanh họ.

Nguy cơ xuất hiện các hành vi bạo lực, đe dọa, làm tổn thương càng gia tăng nếu trong giấc mơ của họ xảy ra các vấn đề bạo lực hoặc mang tính chất đáng sợ, hung hăng. Một điểm đặc biệt đó chính là sau khi tỉnh dậy, người bệnh có thể nhớ về giấc mơ của họ nhưng không thể biết rõ được việc họ đã tham gia và thực hiện các chuyển động nào.

Tùy vào tình trạng bệnh của mỗi người mà vào mỗi đêm ngủ bình thường họ có thể xuất hiện 1 hoặc nhiều giai đoạn REM (tối đa 4 lần trong đêm). Chúng có thể xuất hiện 1 lần trong tuần hoặc có thể 1 lần trong tháng, đôi lúc sẽ hiếm gặp hơn. Những biểu hiện của bệnh thường sẽ có xu hương xuất hiện vào buổi sáng khi giấc ngủ REM diễn ra thường xuyên hơn.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn hành vi giấc ngủ REM

Hiện nay, vẫn chưa có bất kì nhận định hay thông tin cụ thể nào về các nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn hành vi giấc ngủ. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho biết rằng, căn bệnh này có thể xuất hiện bởi sự liên quan đến những tình trạng thần kinh thoái hóa như bệnh teo đa hệ thống, bệnh Parkinson, hội chứng Shy-Drager, bệnh sa sút trí tuệ thể Lewwy.

Trong tổng số những đối tượng mắc bệnh rối loạn hành vi giấc ngủ REM thì có khoảng 45% các trường hợp bệnh có nguyên nhân xuất phát từ việc lạm dụng rượu bia, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm ba vòng, các loại thuốc chống trầm cảm khác (mirtazapine), thuốc tái hấp thu chọn lọc serotonin (như fluoxetine, sertraline hoặc paroxet) và có khoảng 55% không xác định được cụ thể về nguyên nhân.

Trong thực tế, căn bệnh này thường sẽ xuất hiện và phát triển trước những căn bệnh về thoái hóa thần kinh (khoảng vài năm). Điều này cũng đã được chứng minh qua một nghiên cứu gần đây với kết quả cho thấy có khoảng 38% người bệnh được chẩn đoán RBD sau khoảng 12 đến 13 năm bắt đầu phát triển căn bệnh Parkinson. Ngược lại, có khoảng 69% những đối tượng mắc bệnh Parkinson và teo đa hệ thống có dấu hiệu của bệnh rối loạn hành vi giấc ngủ REM.

Biểu hiện của rối loạn hành vi giấc ngủ REM

Đối với những người bình thường thì giấc mơ khi ngủ chỉ là một hoạt động “tinh thần” xảy ra khi cơ thể đang nghỉ ngơi. Tuy nhiên, đối với những người bệnh rối loạn hành vi giấc ngủ REM họ sẽ hành động, thực hiện các hành vi tỉnh táo cùng lúc với giấc mơ của họ.

Các triệu chứng thường gặp ở những người bị RBD khi ngủ say như:

• La hét
• Nói chuyện
• Chửi bới
• Hành động chân tay như đấm đá, cào cấu
• Mộng du, bước ra khỏi giường trong trạng thái đang ngủ

Tuy nhiên, sau khi tỉnh dậy họ hầu như chỉ nhớ được giấc mơ chứ không thể biết được những hành vi mà mình đã thực hiện trong khi ngủ. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ làm phát triển các vấn đề về cảm xúc, nhận thức gây nên những triệu chứng như lo lắng, thờ ơ, khó tập trung, giảm chức năng hoạt động, điều hành.

Chẩn đoán rối loạn hành vi giấc ngủ REM

Để có thể chẩn đoán chính xác tình trạng rối loạn hành vi giấc ngủ REM, các bác sĩ sẽ tiến hành khai thác tiền sử bệnh lý và các triệu chứng bệnh của đối tượng. Bên cạnh đó, chuyên gia cũng sẽ tiến hành một số đánh giá cận lâm sàng như sau:

• Thực hiện đánh giá so sánh về tình trạng RBD đối với những dạng rối loạn giấc ngủ khác.
• Bác sĩ sẽ khai thác thông tin qua người ngủ cùng với bạn bởi họ có thể nhìn thấy những hành vi mà bạn thực hiện trong khi ngủ. Đôi lúc, các chuyên gia sẽ yêu cầu người ngủ cùng bạn thực hiện việc trả lời một loạt câu hỏi về những hành vi khi ngủ của bạn.
• Các bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện một nghiên cứu qua đêm tại phòng ngủ thí nghiệm. Khi thực hiện điều này sẽ giúp theo dõi được phổi, tim, não, những cử động tay chân, mẫu thở, mức oxi trong máu khi bạn ngủ say. Thông thường, các chuyên gia sẽ gắng camera để quay lại những hành vi mà bạn thực hiện trong chu kỳ giấc ngủ REM.

Tiêu chí để có thể xác định bạn đang mắc phải chứng bệnh rối loạn hành vi giấc ngủ REM:

• Bạn có những hành động, hành vi kích động lặp lại nhiều lần trong giấc ngủ, đặc biệt là những lời nói, cử chỉ, tiếng động liên quan đến nội dung giấc mơ.
• Bạn có thể nhớ được những giấc mơ có liên quan đến những âm thanh, chuyển động mà bạn đã thực hiện.
• Nếu bạn bất ngờ thức giấc trong giấc mơ này thì bạn vẫn có thể tỉnh táo, không mất phương hướng và bối rối.
• Cơ bắp của bạn đã tăng hoạt động trong khi ngủ REM
• Rối loạn giấc ngủ của bạn không xuất phát từ các rối loạn giấc ngủ khác, thuốc, dược chất, rối loạn sức khỏe tâm thần.

Điều trị rối loạn hành vi giấc ngủ REM

Rối loạn hành vi giấc ngủ REM hoàn toàn có thể điều trị thành công. Thông thường, các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp sử dụng thuốc và hướng dẫn bệnh nhân điều chỉnh thói quen ngủ của bản thân.

1. Sử dụng thuốc điều trị

Tùy vào mức độ bệnh và các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải, các bác sĩ sẽ tiến hành kê đơn thuốc điều trị phù hợp. Một số loại thuốc cũng đã được chứng minh về công dụng điều trị các triệu chứng của bệnh.

Việc sử dụng clonazepam với liều lượng thấp, từ nhóm benzodiazepine đã áp dụng thành công cho khoảng 90% các đối tượng bệnh RBD. Những loại thuốc này sẽ giúp hạn chế và ngăn chặn được những hoạt động của các cơ và giúp cho cơ thể được thư giãn, thả lỏng trong lúc ngủ.

Đối với với trường hợp sử dụng clonazepam không thể mang lại hiệu quả tốt thì các bác sĩ có thể cân nhắc để áp dụng những loại thuốc chống trầm cảm hoặc melatonin để giúp xoa dịu các hành vi, hành động bạo lực, kích động của bệnh nhân trong lúc ngủ.

Tuy nhiên, đối với những người bị rối loạn dáng đi, sa sút trí tuệ, ngưng thở khi ngủ do sự tắc nghẽn nên hết sức cẩn thận khi áp dụng phương pháp sử dụng thuốc clonazepam. Trong quá trình điều trị, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Tuyệt đối không được tự ý tăng giảm liều dụng để hạn chế các hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra.

2. Điều chỉnh thói quen ngủ

Một trong những cách có thể giúp cải thiện tốt tình trạng rối loạn hành vi giấc ngủ REM đó chính là điều chỉnh thói quen ngủ lành mạnh và khoa học. Bạn nên đảm bảo giấc ngủ đủ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày để tránh tình trạng thiếu ngủ hoặc lạm dụng quá nhiều các chất kích thích, gây nghiện.

Các chuyên gia cũng khuyên người bệnh nên thay đổi môi trường ngủ để đảm bảo an toàn hơn cho bạn và cả những người xung quanh.

• Nên đặt đệm sàn gần với giường ngủ
• Cân nhắc về việc đặt các tấm lót đệm.
• Đặt hàng rào hoặc các vật cản lớn bên cạnh giường để hạn chế tình trạng đi lại.
• Sắp xếp đồ đạc trong phòng một cách gọn gàng và ngăn nắp.
• Loại bỏ những đồ dùng sắc, nhọn có tính chất nguy hiểm ra khỏi phòng ngủ.
• Đảm bảo cửa sổ phòng luôn khóa an toàn trước khi ngủ.
• Nếu có thể bạn nên lựa chỗ ngủ ở tầng trệt.
• Nên ngủ cách ly với mọi người cho đến khi các triệu chứng bệnh được thuyên giảm.

Rối loạn hành vi giấc ngủ REM có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc làm tổn thương đến bản thân và những người xung quanh bởi những hành vi bất thường trong lúc ngủ. Do đó, khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn nên nhanh chóng tìm đến sự hỗ trợ của các bác sĩ để điều trị bệnh hiệu quả.