Rối loạn nhân cách hoang tưởng (PPD) là gì?

Rối loạn nhân cách hoang tưởng (PPD) là một dạng rối loạn nhân cách lập dị biểu hiện đặc trưng bởi những hành vi bất thường, kỳ lạ của người bệnh. Đây là một trong các bệnh lý khá nguy hiểm, không chỉ tác động xấu đến sức khỏe, tinh thần của bệnh nhân mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh.

Rối loạn nhân cách hoang tưởng (PPD) là gì?

Rối loạn nhân cách hoang tưởng hay còn được gọi tắt là PPD (Paranoid Personality Disorder), đây là một trong các loại rối loạn nhân cách lập dị khá nguy hiểm. Bệnh lý này được hiểu như các hành vi do người bệnh thực hiện một cách kì lạ, bất ổn đối với những người xung quanh. Thông thường bệnh nhân sẽ không đặt niềm tin vào bất kì ai, họ luôn ở trong trạng thái nghi ngờ, luôn cảm thấy người khác đang có ý định làm hại họ.

Ngoài ra, những người bệnh rối loạn nhân cách hoang tưởng còn có thêm các hiện tượng như tâm sự với người khác một cách miễn cưỡng, luôn mang tư tưởng hận thù, luôn muốn tìm cách để đe dọa hoặc làm xấu đi nội dung mang tính chất ngây thơ, trong sáng. Những người bệnh PPD thường sẽ dễ nổi nóng, tức giận và luôn cảm thấy thù hằn đối với người khác.

Đặc biệt hơn, những đối tượng bệnh không bao giờ chấp nhận những hành vi của mình là tiêu cực hoặc khác lạ đối với người khác. Họ hoàn toàn không tin tưởng bất cứ ai và luôn muốn che giấu cảm xúc của mình, không muốn trao đổi, chia sẻ với những người xung quanh và chấp nhận sống với cảm giác nghi ngờ.

Thông thường căn bệnh này sẽ dễ gặp ở những người trưởng thành, tỉ lệ nam giới mắc bệnh sẽ cao hơn so với nữ giới. Hiện nay theo ước tính thì bệnh lý này đang chiếm khoảng 2,3 đến 4,4% dân số.

Nguyên nhân gây ra rối loạn nhân cách hoang tưởng

Hiện nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể xác định được cụ thể nguyên nhân gây ra căn bệnh rối loạn nhân cách hoang tưởng. Nhưng một số chuyên gia cũng cho biết rằng, bệnh lý này có thể liên quan đến các yếu tố về tâm lý và sinh học.

• Cấu trúc sinh học và gen di truyền: Theo thống kê thì bệnh lý này xuất hiện phổ biến hơn ở những gia đình có người thân bị tâm thần phân liệt.
• Trải nghiệm thời thơ ấu: Những người trưởng thành có thể nhớ lại những kí ức thời thơ ấu đã từng bị tổn thương, chấn thương tâm lý, thể chất.

Các triệu chứng đặc trưng của rối loạn nhân cách hoang tưởng

Hầu hết những đối tượng bệnh rối loạn nhân cách hoang tưởng đều không tin rằng các hành vi, lời nói của mình khác lạ với những người xung quanh. Do đó, họ thường có xu hướng nghi ngờ, không tin tưởng người khác. Ngược lại những người bên cạnh lại cho rằng sự nghi hoặc, thiếu tin tưởng đó là vô cứ, không có cơ sở cụ thể.

Người bệnh sẽ luôn dè chừng, cảnh giác với những người xung quanh làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các mối quan hệ bên ngoài. Học còn dễ nóng giận, cáu gắt, đôi lúc không biết rõ nguyên do.

Một số triệu chứng mà người rối loạn nhân cách hoang tưởng thường gặp phải như:

• Rất nhạy cảm với những lời chê bai, chỉ trích của người khác.
• Luôn nghi ngờ ý tốt của những người bên cạnh.
• Không thể làm việc cùng người khác.
• Dễ cáu gắt, nóng giận, nghi ngờ.
• Xa cách với mọi người, tách rời khỏi xã hội.
• Phòng thủ và thường phải tranh luận
• Gặp nhiều khó khăn đối với việc thư giãn

Những triệu chứng của rối loạn nhân cách hoang tưởng và tâm thần phân liệt có rất nhiều điểm giống nhau nên khá dễ bị nhầm lẫn.

Chẩn đoán bệnh rối loạn nhân cách hoang tưởng

Khi nhận thấy những triệu chứng của bệnh, bạn nên nhanh chóng tìm đến các cơ sở chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán cụ thể. Thông thường các bác sĩ tâm lý sẽ dựa vào các triệu chứng, biểu hiện của bệnh nhân, thăm hỏi về tiền sử bệnh, các thông tin có liên quan. Sau khi đó sẽ tiến hành đánh giá thể chất của người bệnh để xác định chính xác hơn.

Các chuyên gia sẽ thường hỏi về tình trạng bệnh sử của các thành viên trong gia đình, kí ức tuổi thơ, công việc trường học và những mối quan hệ xã hội. Ngoài ra, các bác sĩ có thể sẽ đưa ra một số tình huống tưởng tượng để biết được phản ứng của bệnh nhân. Sau khi tổng hợp các kết quả, các chuyên gia tâm lý sẽ đưa ra chẩn đoán và hướng giải quyết phù hợp.

Phương pháp điều trị rối loạn nhân cách hoang tưởng

Tùy vào thể trạng và mức độ bệnh của mỗi người mà các chuyên gia sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, người bệnh cũng cần tâm sự và chia sẻ cụ thể những vấn đề mà mình đang gặp phải, nỗ lực, kiên trì trong quá trình điều trị để giúp các triệu chứng rối loạn nhân cách hoang tưởng được sớm cải thiện.

1. Liệu pháp trị liệu tâm lý

Chữa chứng rối loạn nhân cách hoang tưởng bằng trị liệu tâm lý là một trong các phương pháp được đánh giá rất cao. Hầu hết các đối tượng bệnh đều có thể áp dụng được biện pháp điều trị này. Các chuyên gia tâm lý sẽ trò chuyện, giao tiếp với người bệnh để có thể hiểu được các vấn đề mà họ đang gặp phải. Từ đó chuyên gia sẽ tìm cách tháo gỡ, đưa ra giải pháp giúp họ cải thiện nhanh các triệu chứng bệnh.

Sau quá trình điều trị, bệnh nhân cũng sẽ dần kiểm soát được các hành vi, cảm xúc của bản thân. Phương pháp này sẽ mang lại một số hiệu quả như:

• Làm thuyên giảm các cảm giác hoang tưởng, nghi ngờ.
• Giúp bệnh nhân học được các ứng phó với những rối loạn.
• Học được cách để giao tiếp, trò chuyện với những người xung quanh.

2. Sử dụng thuốc

Đối với những trường hợp bệnh nặng, các biểu hiện hoang tưởng diễn ra thường xuyên với mức độ nghiêm trọng thì bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị bằng thuốc. Thuốc có thể giúp cho các triệu chứng rối loạn nhân cách hoang tưởng được kiểm soát tốt hơn. Đặc biệt là đối với những trường hợp xuất hiện các triệu chứng của những căn bệnh liên quan như rối loạn lo âu, trầm cảm.

Thông thường các bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, các loại thuốc này không thể điều trị được dứt điểm tình trạng bệnh nên thường sẽ được kết hợp với biện pháp trị liệu tâm lý.

Ngoài ra, khi áp dụng phương pháp điều trị bằng thuốc, bệnh nhân cần phải kiên trì thực hiện đúng theo yêu cầu và hướng dẫn của bác sĩ. Cũng bởi những loại thuốc này cần phải có thời gian lâu để phát huy tác dụng, thông thường bệnh nhân phải duy trì sử dụng ít nhất từ 2 đến 6 tuần mới nhận thấy hiệu quả.

Rối loạn nhân cách hoang tưởng là một căn bệnh tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, nó có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tinh thần, các mối quan hệ bên ngoài của người bệnh. Do đó, khi nhận thấy những triệu chứng của bệnh, bạn nên nhanh chóng tìm đến các cơ sở y tế chuyên khỏe để được thăm khám và điều trị sớm nhất.